امروزه با توجه به مصرف گسترده و رو به رشد مواد پلاستیکی و استفاده از انواع پلاستیک ها، بازیافت مواد پلاستیکی اهمیت فراوانی داشته و به روش های گوناگونی انجام می گیرد. بازیافت مواد پلیمری تشکیل دهنده پلاستیک ها با توجه به جنس، رنگ و نوع پلیمر دارای مراحل مختلفی بوده و بسته به نوع پلیمر سازنده پلاستیک به اشکال مختلفی انجام می گیرد. در این مقاله با مراحل مختلف بازیافت پسماندها و مواد پلاستیکی مختلف آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.
امروزه صنعت پلاستیک، یکی از گسترده ترین و پیشرفته ترین صنایع مدرن جهانی به شمار می آید. پلاستیک تولید شده در کارخانجات متفاوت، کاربردهای مختلفی داشته و بسته به استفاده آن در انواع متنوعی تولید می گردد. بسته بندی ها، ظروف مخصوص پخش، ظروف مختلف آشپزخانه، برخی از تجهیزات دندانپزشکی و لوازم پزشکی از جمله کاربردهای پیشرفته و بسیار گسترده استفاده از مواد پلاستیکی می باشند. امروزه در سراسر جهان بیش از 10000 نوع پلاستیک مصرفی فرموله، تهیه و در موارد بسیار متفاوت مورد استفاده قرار داده می شود.
پلیمرها ترکیبات تشکیل دهنده اصلی پلاستیک ها بوده که از سنتز نفت، گاز و ذغال سنگ بدست آمده و در ترکیب با عناصری مانند کربن، نیتروژن، گوگرد و کلر به شکل پلاستیک در می آیند. متاسفانه محصولات پلاستیکی تا سالیان سال در طبیعت باقی مانده و به دلیل تجزیه ناپذیری طولانی مدت به محیط زیست آسیب می رسانند، از این رو بازیافت مواد پلاستیکی و فرآورده های پلاستیکی اهمیت فراوانی داشته و به روش های متفاوتی انجام خواهد گرفت. این بازیافت، شامل حال برخی از مواد پلاستیکی نشده و بسته به مواد تشکیل دهنده پلاستیک بازیافتی از نوعی به نوع دیگر متفاوت می باشد.
بازیافت مواد پلاستیکی اهمیت بسیار زیادی داشته و از هدر رفتن مواد سوختی مانند نفت و گاز و پلیمرهای صنعتی، پیشگیری می نماید. بازیافت، از باقی ماندن ترکیبات پلاستیکی در محیط زیست ممانعت نموده و از آلودگی محیط زیست جلوگیری می نماید. یکی دیگر از فواید بازیافت مواد پلاستیکی، استفاده و کاربرد مجدد این مواد در صنایع مختلف مواد غذایی، دارویی و پزشکی می باشد. به همین خاطر توصیه می شود زباله های پلاستیکی مصرفی در منازل و سایر مکان ها را جداسازی نموده و به باجه های بازیافت مواد پلاستیکی تحویل دهید.
به شکل کلی به منظور بازیافت مواد پلاستیکی مختلف، سه مرحله طی می گردد که عبارت اند از:
با توجه به تجهیزات و ابزارآلات مورد نیاز، بازیافت مواد پلاستیکی در مراحل مختلف انجام گرفته و دو مرحله بازیافت شیمیایی و انرژی به دلیل پیشرفته تر بودن و احتیاج به تجهیزات مدرن تر، در کشورهای پیشرفته اروپایی و آمریکایی انجام گرفته و تنها مرحله اول، یعنی بازیافت شیمیایی در کارخانجات بازیافت ایران قابل انجام است.
با اینکه تمامی مواد پلاستیکی به شکل یکسان و کلی از سطح شهر جمع آوری می گردند، اما باید توجه داشت که هر یک از پلاستیک ها با توجه به جنس، مواد پلیمری و رنگ داخل آنها، مرحله خاصی از فرآیند بازیافت را سپری نموده و به منظور تولید مواد جدید خاصی در نظر گرفته می شوند. از این رو مرحله جداسازی و طبقه بندی مواد پلاستیکی اهمیت بسیار زیادی داشته و احتیاج به صبر، تخصص و الگوی جداسازی خواهد داشت. متاسفانه در ایران به دلیل عدم فرهنگ سازی موثر و همگانی، بخش اعظمی از وقت کارخانجات بازیافت مواد پلاستیکی صرف جداسازی و طبقه بندی مواد پلاستیکی از ضایعات دیگر می گردد.
امروزه با پیشرفت تکنولوژی و صنایع مختلف، دستگاه های بازیافت مواد مختلف پلاستیکی در انواع متفاوتی تولید گردیده و در اختیار کارخانجات بازیافت قرار داده می شوند. این دستگاه ها بسته به امکانات و توانایی بازیافت، دارای قیمت های متفاوتی بوده و در صورت اتوماتیک بودن، احتیاج به پرداخت هزینه های بسیار زیادی خواهند داشت. توصیه می شود افراد تازه کار از تهیه دستگاه های گران قیمت اجتناب نموده و تا قطعی شدن و پیشرفت اولیه در کار از دستگاه های مبتدی و دستی استفاده نمایند.
امروزه با توجه به گسترش بسته بندی و صنعتی شدن مواد خوراکی و مصرفی، استفاده از پلاستیک ها و انواع مختلف آنها افزایش چشمگیری یافته و بخش اعظمی از زباله های روزانه افراد را به خود اختصاص می دهند، از این رو راه اندازی و تاسیس کارخانجات و مراکز بازیافت مواد پلاستیکی سوددهی بسیار بالایی داشته و در صورت داشتن سرمایه اولیه متوسط می توان به میزان سوددهی و توسعه بخشی بسیار زیادی در این حیطه دست یافت.
امروزه با افزایش مصرف وسایل و مواد پلاستیکی، استقبال از راه اندازی و تاسیس کارخانجات و مراکز بازیافت پلاستیک نیز افزایش یافته و از این رو بسیاری از کارخانجات داخلی، اقدام به تولید و ساخت دستگاه های مدرن با امکانات عالی نموده اند. دستگاه های مورد استفاده در بازیافت مواد پلاستیکی انواع متفاوتی داشته و بسته به امکانات و تجهیزات به کار رفته در دستگاه، دارای قیمت های متفاوتی می باشند. آنچه که در انتخاب و خرید دستگاه های بازیافت پلاستیک اهمیت فراوان داشته، در مرحله نخست نوع خروجی حاصل شده از دستگاه و در مرحله دوم، میزان حجم ظرفیت جاگیری دستگاه می باشد.
دستگاه های مختلف معمولا دارای دو نوع خروجی، گرانول و کلوخه بوده و دستگاه های کلوخه ساز دارای قیمت های پایین تری بوده و برای شروع کار در افراد مبتدی بسیار مناسب می باشند. ظرفیت تولید خروجی در دستگاه ها یک فاکتور بسیار مهم در انتخاب نوع دستگاه بازیافت بوده و افزایش ظرفیت دستگاه، تاثیر مستقیم و به سزایی بر قیمت خرید دستگاه ها خواهد داشت. برخی از کارخانجات و مراکز بازیافت مواد پلاستیکی که بازیافت نوع خاص و تخصصی تری از پلیمرهای سازنده پلاستیک را انجام می دهند، احتیاج به دستگاه های پیشرفته و مدرن تر داشته و هزینه های بیشتری را بدین منظور پرداخت خواهند نمود.